Η Φολέγανδρος είναι ένα μικρό και γοητευτικό νησί με άγρια ομορφιά του Νότιου Αιγαίου. Ανήκει στις Κυκλάδες και βρίσκεται μεταξύ των νησιών Σικίνου και Μήλου.Θα λατρέψεις τα τοπία και τις παραλίες της, ενώ σε αυτήν θα βρεις εξαιρετικό φαγητό! Πολλοί την επιλέγουν κάθε καλοκαίρι για τις διακοπές τους, καθώς αποτελεί έναν κορυφαίο προορισμό για ξεκούραση και χαλάρωση μακριά από τη φασαρία της πόλης.
Είτε θέλεις, λοιπόν, εναλλακτικές διακοπές με την παρέα σου, είτε κανονίζεις ρομαντικές διακοπές για σένα και το ταίρι σου, η Φολέγανδρος σου κάνει! Θα απολαύσεις ρακόμελα και κοκτέιλ σε όμορφα μαγαζιά στη Χώρα με τους κολλητούς σου, ενώ αν είσαι τύπος του camping θα μείνεις σε ένα πλήρως οργανωμένο του νησιού. Αν, πάλι, αναζητάς ρομαντικές στιγμές, θα ευχαριστηθείς περιπάτους, θα απολαύσεις το ηλιοβασίλεμα και θα πιεις ποτάκια σε «μπαράκια για δύο»! Επίσης, η Φολέγανδρος διαθέτει αρκετά δωμάτια και ξενοδοχεία με θέα να διαλέξεις.
Η Χώρα της Φολεγάνδρου
Ο παραδοσιακός οικισμός της Χώρας βρίσκεται σε υψόμετρο περίπου 200 μέτρων από τη θάλασσα και απέχει 3,5 χιλιόμετρα από το λιμάνι του Καραβοστάση. Είναι γεμάτος από πλακόστρωτους δρόμους και σοκάκια, πολλές και συνεχόμενες πλατείες, που αποτελεί μοναδικό χαρακτηριστικό όλων των κυκλαδίτικων νησιών, και φροντισμένα σπίτια με μικρές ασπρισμένες αυλές. Επίσης, στη Χώρα τοποθετείται το εντυπωσιακό Κάστρο της Φολεγάνδρου.
Στα στενά της Χώρας θα περπατήσεις άνετα, αφού δεν επιτρέπεται η διέλευση οχημάτων. Αυτά σταθμεύονται σε ευρύχωρα πάρκινγκ, έξω από τον οικισμό.
Το Κάστρο στην Χώρα της Φολεγάνδρου
Το Κάστρο, το παλαιότερο κομμάτι της Χώρας, αποτελεί έναν μεσαιωνικό οικισμό. Κατασκευάστηκε από τους κατοίκους του νησιού, ώστε να προστατεύονται από τις πειρατικές επιδρομές. Εντυπωσιακό είναι ότι από τότε έως τώρα κατοικείται χωρίς καμία διακοπή!
Η βορεινή του πλευρά είναι χτισμένη στην άκρη του γκρεμού. Τα σπίτια, αρκετά εκ των οποίων μετρούν πάνω από δέκα αιώνες ζωής, κατοικούνται και βρίσκονται σε καλή κατάσταση.
Στην πλευρά του Κάστρου που βλέπει προς την Χώρα βρίσκονται οι δύο είσοδοί του, η Λότζια και το Παραπόρτι. Παρόλο που, όταν εξαλείφθηκε ο κίνδυνος από τους επιδρομείς, έγιναν μετατροπές στις οικίες, η αρχιτεκτονική φυσιογνωμία του Κάστρου παραμένει αναλλοίωτη μέχρι σήμερα!
Κυριαρχούν δύο κύριοι παράλληλοι δρόμοι, η Κάτω Ρούα και η Μέσα Ρούα, οι οποίοι καταλήγουν στην μοναδική πλατεία του Κάστρου. Αναμφίβολα η Κάτω Ρούα αποτελεί ένα από τα πιο ιδιαίτερα και πολυφωτογραφημένα σημεία του νησιού.
Η Παναγία της Φολεγάνδρου
H Παναγία είναι η μεγαλύτερη εκκλησία του νησιού και αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Βρίσκεται στο βράχο πάνω από τη Χώρα και είναι χτισμένη, κατά πάσα πιθανότητα, στη θέση αρχαίου ναού.
Στον αύλειο χώρο και το εσωτερικό του ναού θα αντικρίσεις αρχαίες επιγραφές, γλυπτά και βάσεις αγαλμάτων. Η εκκλησία πήρε τη σημερινή μορφή της κατά την ανακατασκευή της, η οποία άρχισε το 1816 και ολοκληρώθηκε το 1821.
Η εικόνα της Παναγίας, που φυλάσσεται στο ναό, συνδέεται με πειρατικές ιστορίες και θρύλους του νησιού. Σύμφωνα με το παλιό φολεγανδρίτικο έθιμο, το Πάσχα γίνεται περιφορά της εικόνας σε όλα τα σπίτια του νησιού.
Ο Καραβοστάσης – Το Λιμάνι της Φολεγάνδρου
Ο Καραβοστάσης είναι το λιμάνι του νησιού. Είναι τόπος ήσυχος και για αυτό ενδείκνυται για μπάνιο και ξεκούραση.
Η οικογενειακή παραλία Χοχλίδια αποτελεί την κύρια παραλία του Καραβοστάση. Ωστόσο, γύρω από αυτόν θα συναντήσεις διάφορες μικρές απομονωμένες παραλίες.
Στην προβλήτα του λιμανιού βρίσκεται η αφετηρία του λεωφορείου για τη Χώρα, του οποίου τα δρομολόγια είναι συχνά. Τους καλοκαιρινούς μήνες ξεκινούν καθημερινά από τον Καραβοστάση τουριστικά καραβάκια που μεταφέρουν τους επισκέπτες στις διάφορες όμορφες παραλίες, ώστε να κολυμπήσουν στα καθαρά νερά της Φολεγάνδρου και να κάνουν ηλιοθεραπεία. Επίσης, συγκεκριμένες ημέρες την εβδομάδα τα ίδια σκάφη κάνουν τον περίπλου του νησιού!
Στον Καραβοστάση θα βρεις ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια, μίνι μάρκετ, φούρνους και ATM (Τράπεζα Πειραιώς). Φυσικά, μπορείς να απολαύσεις εξαιρετικό φαγητό στα διάφορα εστιατόρια και ταβερνάκια, να πιεις το αγαπημένο σου κρύο ρόφημα σε μία από τις πολλές καφετέριες και να δροσιστείς, δοκιμάζοντας γευστικότατα κοκτέιλ στα μπαρ του λιμανιού.
Η Άνω Μεριά
Αποτελεί το δεύτερο μεγαλύτερο οικισμό της Φολεγάνδρου. Απέχει 6 χιλιόμετρα από τη Χώρα και τα δρομολόγια του λεωφορείου προς αυτήν είναι συχνά.
Οι κάτοικοι της Άνω Μεριάς ακολουθούν τον αγροτικό τρόπο ζωής και για αυτό ελάχιστα πράγματα έχουν αλλάξει εδώ και δεκαετίες. Οι περισσότερες κατοικίες αποτελούν μικρές αυτόνομες μονάδες γεωργικής και κτηνοτροφικής παραγωγής. Κάθε οικογένεια ετοιμάζεται για τη χρονιά, σπέρνοντας κριθάρι για τα ζώα της και αξιοποιώντας και το πιο μικρό κομμάτι καλλιεργήσιμης γης.
Στην Άνω Μεριά θα συναντήσεις ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια, εστιατόρια, καφέ, παντοπωλεία, μανάβικα, φούρνο με ξύλα και ένα παραδοσιακό εργαστήριο παραγωγής παστελιού!
Το Οικομουσείο Φολεγάνδρου
Το Οικομουσείο λειτουργεί από το 1988 στην Άνω Μεριά Φολεγάνδρου. Ανήκει στον Πολιτιστικό Σύλλογο «Η Φολέγανδρος», ο οποίος, με την οικονομική υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού, αγόρασε εκείνη την περίοδο το συγκεκριμένο χώρο, αναστήλωσε τις ήδη υπάρχουσες κατασκευές και έθεσε σε λειτουργία το πρώτο οικομουσείο της Ελλάδας!
Όλος ο χώρος αναστηλώθηκε και τίποτα σε αυτόν δεν είναι ψεύτικο ή σύγχρονη κατασκευή. Οτιδήποτε αντικρίσεις εκεί, όπως το χαρακτηριστικό λεμονόσπιτο, το αλώνι, το ελαιοτριβείο, το πατητήρι, το κελάρι και ο φούρνος, προϋπήρχε και απλά αναστηλώθηκε.
Τα αντικείμενα που εκτίθενται αποτελούν είτε δωρεές από οικογένειες της Φολεγάνδρου, είτε αντικείμενα που εντοπίστηκαν πεταμένα σε διάφορα σημεία του νησιού, είτε αντικείμενα που έστελναν Φολεγάνδριοι μετανάστες (π.χ. από την Κωνσταντινούπολη ή την Αίγυπτο) ως δώρα στους συγγενείς τους πίσω στο νησί, όπως πήλινα βάζα μαρμελάδας, τα οποία θεωρούνταν πολυτελή εκείνον τον καιρό. Όλα τα αντικείμενα χρονολογούνται από τις αρχές του 19ου αιώνα μέχρι περίπου το 1940.
Στα πολυάριθμα εκθέματα του Οικομουσείου συγκαταλέγονται έπιπλα, παλιές ξύλινες κλειδαριές και ξύλινα κλειδιά, πιθάρια, αγγεία, πιάτα, διάφορα μαγειρικά σκεύη, πήλινες αποκριάτικες μάσκες, κάδρα, ρούχα, υφαντά, ένα παλιό πικάπ, ένας αργαλειός, μία ραπτομηχανή και όπλα.
Η Αγκάλη
Ο οικισμός της Αγκάλης απέχει μόλις 4 χιλιόμετρα από τη Χώρα. Βρίσκεται στον γραφικό κόλπο Βαθύ, ενώ μπορείς να φτάσεις σε αυτόν με μηχανή, αυτοκίνητο ή το τοπικό λεωφορείο. Η περιοχή διαθέτει ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια, ταβέρνες, καφέ και μίνι μάρκετ.
Ο Πετούσης
Αποτελεί έναν από τους παλαιότερους και μικρότερους αγροτικούς οικισμούς του νησιού. Τοποθετείται στην νοτιοανατολική πλευρά της Φολεγάνδρου και απέχει 3,5 χιλιόμετρα από τη Χώρα. Ένα χωμάτινο μονοπάτι 3 χιλιομέτρων ενώνει τον Πετούση με το Λιβάδι. Στο χωριό αυτό θα συναντήσεις μάντρες με ζώα και ντόπιους αγρότες.
Το Λιβάδι
Πρόκειται για μία αραιοκατοικημένη αγροτική περιοχή. Βρίσκεται 1,5 χιλιόμετρο από τον Καραβοστάση, ενώ από αυτήν η πρόσβαση στην παραλία του Λιβαδιού είναι εύκολη. Επίσης, στο χωριό βρίσκεται και το οργανωμένο «Κάμπινγκ Λιβάδι».
Ο Φάρος της Ασπρόπουντας
Ο Φάρος της Ασπρόπουντας κατασκευάστηκε το 1919. Βρίσκεται 58 μέτρα πάνω από τη θάλασσα και το φανάρι του έχει ύψος 11 μέτρα. Το φως του είναι ορατό σε απόσταση 17 ναυτικών μιλίων. Ο Φάρος αρχικά άναβε με φυτίλι και στη συνέχεια με μηχανισμό πετρελαιοατμού. Από το 1986, όμως, λειτουργεί με ηλιακή ενέργεια.
Σε αυτόν θα φθάσεις με τα πόδια σε 15’ από το Λιβαδάκι ή σε 60’ από την Άνω Μεριά.
Ο Κάστελος
Πρόκειται για μία μικρή βραχώδη χερσόνησο στη βόρεια πλευρά της Φολεγάνδρου. Οι ανασκαφές έφεραν στο φως τα ερείπια ενός προϊστορικού μικρού οικισμού, τα οποία χρονολογούνται γύρω στα μέσα της χιλιετίας του 3ου αιώνα π.Χ..
Η Χρυσοσπηλιά
Η Χρυσοσπηλιά αποτελεί αναμφίβολα ένα ιδιαίτερο φυσικό μνημείο. Πρόκειται για ένα δυσπρόσιτο σπήλαιο στη βορειοανατολική πλευρά της Φολεγάνδρου, περίπου30 μέτρα πάνω από τη θάλασσα.
Στη Χρυσοσπηλιά οδηγούν σκαλοπάτια, τα οποία κατασκευάστηκαν στην αρχαιότητα και είναι γνωστά ως «Ελληνικά σκαλιά». Ωστόσο, η πρόσβαση είναι δύσκολη και επικίνδυνη, ειδικά όταν φυσάει δυνατός βοριάς.
Έχει μήκος 300 μέτρα και διαθέτει δύο κύριους θαλάμους, οι οποίοι ενώνονται μέσω ενός μικρού διαδρόμου. Στο δάπεδο του πρώτου θαλάμου έχουν εντοπισθεί ρωμαϊκές δεξαμενές και πολλά όστρακα, ενώ τον δεύτερο θάλαμο κοσμούν εντυπωσιακοί σταλακτίτες!
Το πλήθος των αρχαίων ονομάτων στα τοιχώματα και την οροφή της Χρυσοσπηλιάς την καθιστούν μοναδικό μνημείο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Αυτά τα ονόματα χρονολογούνται κυρίως στον 4ο αιώνα π.Χ. και ανήκουν σε εφήβους από όλα τα μέρη της Ελλάδας που έφταναν στο σπήλαιο. Όσοι έφηβοι κατάφερναν να εισέλθουν στον κυρίως θάλαμο σημείωναν τα ονόματά τους, αφήνοντας με αυτόν τον τρόπο τα ίχνη της επίσκεψής τους.
Εικάζεται ότι το δύσκολο αυτό εγχείρημα πραγματοποιούταν στα πλαίσια μίας τελετής ενηλικίωσης. Έχουν καταγραφεί συνολικά περίπου 400 ονόματα ανδρών, πολλά από τα οποία συνοδεύονται από επίθετα που δηλώνουν τον τόπο καταγωγής τους. Ωστόσο, τα γυναικεία ονόματα σπανίζουν.
Επίσης, η ύπαρξη ανθρώπινων οστών στην είσοδο της Χρυσοσπηλιάς έχει προκαλέσει τη δημιουργία θρύλων, οι οποίοι περιγράφουν τη σπηλιά ως κρησφύγετο των κατοίκων από τους πειρατές.
Η Σπηλιά του Γεωργίτση
Βρίσκεται στην νοτιοανατολική πλευρά της Φολεγάνδρου, κοντά στον Καραβοστάση, και αποτελεί ιδανικό σημείο για καταδύσεις. Παρόλο που είναι προσβάσιμη μόνο από τη θάλασσα, μπορείς να την επισκεφθείς με το καραβάκι.
Οι ομορφότερες παραλίες της Φολεγάνδρου
Οι παραλίες της Φολεγάνδρου είναι μαγευτικές. Το άγριο και βραχώδες τοπίο του νησιού και τα καταγάλανα νερά του δημιουργούν ένα πανέμορφο σκηνικό! Σε κάποιες από τις παραλίες του νησιού μπορείς να φτάσεις μόνο από μονοπάτι ή με καραβάκι.
Αγκάλη
Η παραλία της Αγκάλης απέχει μόλις 4 χιλιόμετρα από τη Χώρα και ενδείκνυται για οικογένειες με μικρά παιδιά. Μπορείς να φτάσεις σε αυτήν με μηχανή, αυτοκίνητο ή το τοπικό λεωφορείο. Εκεί θα συναντήσεις ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια, ταβέρνες, καφέ και μίνι μάρκετ. Επίσης, από την Αγκάλη ξεκινούν μονοπάτια που οδηγούν νότιο-ανατολικά στην παραλία Φηρά (15 λεπτά) ή νοτιοδυτικά στην παραλία Γαλύφο (10 λεπτά).
Άγιος Νικόλαος
Είναι μία πανέμορφη παραλία με άμμο και κρυστάλλινα νερά. Επίσης, θα βρεις φυσική σκιά κάτω από πεύκα. Κοντά στην παραλία υπάρχουν δύο ταβέρνες, όπου θα απολαύσεις καφέ, ποτό ή φαγητό! Στον Άγιο Νικόλαο θα πας από την Αγκάλη, είτε περπατώντας για 20 λεπτά, είτε παίρνοντας το τοπικό καραβάκι για 5 λεπτά.
Γαλύφος
Πρόκειται για μία μικρή, αλλά δημοφιλής παραλία κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, αφού προστατεύεται από τους βόρειους ανέμους. Διαθέτει βότσαλα και κρυστάλλινα διάφανα νερά.
Θα φτάσεις στον Γαλύφο σε 10 λεπτά, ακολουθώντας ένα μονοπάτι, το οποίο βρίσκεται μεταξύ της Αγκάλης και του Αγίου Νικολάου.
Λιβαδάκι
Πρόκειται για μία απομακρυσμένη παραλία στην νοτιοδυτική πλευρά του νησιού. Χαρακτηρίζεται από δροσερά διάφανα γαλαζοπράσινα νερά, ενώ καλύπτεται από άμμο και μερικά πλατιά βράχια. Με 10 λεπτά περπάτημα από την παραλία θα φτάσεις στον Φάρο του Ασπρόπουντα, ένα από τα μεγαλύτερα φανάρια του Αιγαίου.
Αν σου αρέσει το περπάτημα, μπορείς να φτάσεις στο Λιβαδάκι, ακολουθώντας ένα από τα τρία μονοπάτια που ξεκινούν από την Άνω Μεριά. Μετά από 45 – 60 λεπτά θα βρίσκεσαι σε αυτό το καταπληκτικό τοπίο άγριας ομορφιάς. Εναλλακτικά η πρόσβαση στην παραλία γίνεται με καραβάκι από την παραλία Αγκάλης, σε 15 – 20 λεπτά.
Λιβάδι
Η παραλία Λιβάδι βρίσκεται φυσικά στον αγροτικό οικισμό Λιβάδι, ενώ απέχει μόλις 1,5 χιλιόμετρο από το λιμάνι του Καραβοστάση. Θα φτάσεις σε αυτήν εύκολα μέσω του κεντρικού δρόμου κατά μήκος της ακτής. Τους καλοκαιρινούς μήνες αποτελεί μία δημοφιλή επιλογή, αφού είναι αμμουδερή και τεράστια, προστατεύεται από όλους σχεδόν τους ανέμους και διαθέτει εύκολη πρόσβαση.
Κάτεργο
Είναι η πιο όμορφη και ταυτόχρονα η πιο «άγρια» παραλία της Φολεγάνδρου, λόγω του καυτού ήλιου, της έλλειψης σκιάς και της δύσκολης πρόσβασης από τη στεριά. Για να απολαύσεις τα καθαρά κρυστάλλινα νερά της, πάρε μαζί σου νερό και ομπρέλα.
Στο Κάτεργο θα φτάσεις σε 10 λεπτά με το τοπικό καραβάκι από το λιμάνι του Καραβοστάση. Αν αγαπάς το περπάτημα, μπορείς να ακολουθήσεις το μονοπάτι που ξεκινά από τον οικισμό του Λιβαδιού, αλλά θα χρειαστείς 30 λεπτά για να φτάσεις στην παραλία.
Αμπέλι
Παρόλο που το Αμπέλι είναι μία μικρή παραλία, είναι δημοφιλής, αφού το καλοκαίρι προστατεύεται από τους βόρειους ανέμους. Είναι γεμάτο από μικρά βότσαλα, ενώ τα νερά του είναι ιδανικά για κολύμβηση με αναπνευστήρα.
Θα φτάσεις σε αυτό το πανέμορφο μέρος από την Άνω Μεριά, είτε σε 30 λεπτά, διασχίζοντας ένα μονοπάτι, είτε σε 10 λεπτά, ακολουθώντας έναν χωματόδρομο.
Οι Γεύσεις της Φολεγάνδρου
Η Χώρα της Φολεγάνδρου είναι γεμάτη από εστιατόρια, τα οποία καλύπτουν όλα τα γούστα, καθώς διαθέτουν ευρεία γκάμα πιάτων. Στην Άνω Μεριά και στο Καραβοστάσι θα συναντήσεις γραφικά ταβερνάκια με νόστιμο φαγητό και θα δοκιμάσεις τοπικές συνταγές.
Η Φολέγανδρος φημίζεται για τα τυριά της, τα οποία φτιάχνονται με οικιακή τυροκόμηση από τους τυροκόμους ή τις νοικοκυρές. Τα σπουδαιότερα τυριά της είναι το σούρωμα ή το σουρωτό, η μανούρα, το ανθότυρο, η μυζήθρα, το μελίχλωρο, το λαδοτύρι και το γυλωμένο. Το τελευταίο είναι βουτηγμένο στο κατακάθι κόκκινου κρασιού! Το σούρωμα είναι, βέβαια, το πιο δημοφιλές από αυτά. Φρέσκο, μαλακό και πικάντικο συνοδεύει σαλάτες ή χρησιμοποιείται ως γέμιση στις εξαιρετικές φολεγανδρίτικες πίτες!
Και επειδή παράδοση και φαγητό πάνε μαζί… από τους γάμους και τα βαφτίσια, που λαμβάνουν χώρα στο νησί, δεν λείπει ποτέ το ντόπιο παστέλι! Επίσης, τα Χριστούγεννα οι νοικοκυρές τηγανίζουν «μακαρόνες», ένα είδος μελομακάρονου, ενώ το Πάσχα φτιάχνουν γευστικότατες μελόπιτες με φρέσκια μυζήθρα και εκλεκτό θυμαρίσιο μέλι!
Τοπικές σπεσιαλιτέ της Φολεγάνδρου είναι το κοκκινιστό κρέας (κατσίκι, κουνέλι ή κόκορας) με τα ντόπια φρέσκα μακαρόνια «ματσάτα». Άλλα αγαπημένα πιάτα είναι τα «ταραχτά», δηλαδή μακαρόνια με μυζήθρα, τα ρεβίθια φούρνου, η μαγειρευτή κάπαρη και οι καράβολοι (σαλιγκάρια) γιαχνί. Επίσης, οι φολεγανδρίτικες πίτες είναι καταπληκτικές! Δοκίμασε την τυρένια, τη σουρωτένια, την κολοκυθένια, την κρεμμυδένια και την καρπουζένια, η οποία είναι μία γλυκιά πίτα με καρπούζι, μέλι και σουσάμι.
